اگر شما هم در حوزه های بین المللی همچون صادرات و واردات کالا فعالیت دارید، حتما با اصطلاح پر کاربرد کالای متروکه مواجه شده اید و به خوبی با این اصطلاح آشنایی دارید؛ اما چنانچه تجارت خود را به تازگی آغاز کرده اید، باید به شما بگوییم که پیش از هر اقدامی لازم است در خصوص کالای متروکه و قوانین و مقررات تدوین شده در این زمینه اطلاع جامع و به روزی داشته باشید تا بتوانید با دید وسیع تری نسبت به تصمیمات و برنامه ریزی های تجاری خود اقدام نمایید.
در واقع کالای متروکه یکی از مهم ترین اصطلاحات در حوزه ی تجارت های بین المللی است که هر تاجر و بازرگانی باید پیش از هر گونه اقدام در زمینه انجام فرآیندهای صادراتی و وارداتی تجارت خود با آن آشنا باشد و قوانین مشخص شده در این زمینه را به خوبی بشناسد؛ بنابراین اگر شما هم تجارت خود را به تازگی آغاز کرده اید یا با این اصطلاح تجاری و قوانین آن به خوبی آشنا نیستید به شما توصیه می کنیم امروز در این مقاله با ما همراه شوید تا ضمن شناخت این اصطلاح مهم، قوانین و مقررات تدوین شده در این زمینه را نیز به شما معرفی نماییم.
معرفی کالای متروکه
کالای متروکه اصطلاحا به آن دسته از کالاهای وارداتی یا صادراتی اطلاق می شود که بیش از حد مجاز در انبار گمرک نگهداری شده اند. در واقع همانطور که می دانید کالاهای وارداتی که پس از حمل و نقل و گذر از مرزهای جغرافیایی به کشورها وارد می شوند، در ابتدا باید از اداره گمرک بگذرند تا به دست صاحبان خود برسند و صاحبین کالا موظفند که با ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز به ادراه گمرک مراجعه نموده و کالای وارداتی خود را از گمرک ترخیص نمایند، حال چنانچه کالایی به گمرک وارد شود و صاحب آن پس از گذشت 4 ماه به گمرک مراجعه ننماید یا در خصوص ارائه اسناد و مدارک ترخیص کالای وارداتی تاخیر نماید، آن کالا به عنوان کالای متروکه شناخته می شود و توسط اداره گمرک ضبط و به فروش می رسد.
در خصوص متروکه شدن کالا باید بگوییم که قوانین و مقرراتی متعددی در این زمینه تدوین شده که نشان می دهد هر کالایی شرایط خاصی برای متروکه شدن دارد؛ اما به طور کلی باید گفت که در گمرک فرودگاه های کشور هر نوع کالای وارداتی پس از گذشت دو ماه از زمان صدور اولین قبض انبار و در سایر اماکن گمرکی از جمله گمرک های زمینی و دریایی پس از گذشت چهار ماه، کالای وارداتی به عنوان کالای متروکه شناخته می شود.
یکی از قوانین و مقررات مهم در این زمینه که تجار و بازرگانان حتما باید با آن آشنا باشند، این است که پس از گذشت زمان مقرر از متروکه شدن کالاها صاحبین کالا می توانند مجددا به اداره گمرک مراجعه نموده و در خصوص ترخیص کالای خود، از گمرک مربوطه مهلت بگیرند، به این صورت که ترخیص کالای خود را در گمرک های زمینی و دریایی به مدت چهار ماه و در گمرک های فرودگاهی به مدت دو ماه مجددا تمدید نمایند.
دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی در اداره گمرک
همانطور که گفتیم کالای متروکه کالایی است که ظرف مدت زمان قانونی از گمرک ترخیص نشده و همچنان پس از گذشت چندین ماه از تاریخ صدور اولین قبض انبارداری در انبار اداره گمرک باقی مانده است و همچنین لازم به ذکر است که در این زمینه تفاوتی بین کالاهای وارداتی و صادراتی به لحاظ مدت زمان تعیین شده به صورت موقت و دائمی وجود ندارد؛ یعنی قوانین تدوین شده در این زمینه برای هر دو نوع کالای صادراتی یا وارداتی یکسان می باشد.
اکنون با اصطلاح کاربردی کالای متروکه به طور کامل آشنا شدید، شاید بپرسید که که یک کالای وارداتی به چه دلایلی متروکه می شود؟ اگر بخواهیم به طور مختصر و کلی به این پرسش شما پاسخ بدهیم، باید بگوییم که یک کالای وارداتی در وهله ی اول به دلیل مراجعه نکردن صاحب کالا به گمرک و انجام تمام تشریفات ترخیص کالا، متروکه اعلام می شود؛ اما همین عدم مراجعت تجار به گمرک به منظور ترخیص کالاها می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله دلایل رایج در این زمینه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک به دلیل کامل نبودن مدارک و اسناد مورد نیاز گمرک در زمینه صدور مجوز ترخیص کالا
- عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک به دلیل نداشتن مجوزهای لازم در زمینه واردات کالا و ترخیص آن ها از اداره گمرک کشور
- کمبود نقدینگی صاحب کالا در زمینه پرداخت هزینه های ترخیص
- عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک به دلیل نداشتن مجوزهای اداره ی بهداشت و استاندارد در خصوص تایید کالاهای وارداتی
چه بر سر کالای متروکه می آید؟!
همانطور که گفته شد اگر کالایی پس از گذشت چهار ماه در گمرک های زمینی و دریایی و پس از گذشت دو ماه در گمرک های فرودگاهی به هر دلیلی توسط صاحب آن از گمرک ترخیص نشود و در انبار گمرک باقی بماند، کالای متروکه شناخته می شود؛ اما همانطور که قبلا هم گفته شد زمان ترخیص کالای متروکه را با توجه به اداره گمرکی که نگهداری می شود، می توان تمدید نمود که این زمان برای گمرک های فرودگاهی دو ماه الی 70 روز و برای سایر اماکن گمرکی به مدت چهار ماه می باشد.
همچنین در خصوص زمان تمدید ترخیص کالای متروکه از گمرک باید بگوییم که زمان تمدید ترخیص کالای متروکه گاها برای موسسات تولیدی متغیر بوده، به طوری که این زمان با توجه به صلاحدید اداره گمرک بیش از چهار ماه در نظر گرفته می شود و در برخی موارد نیز این زمان کمتر از چهار ماه تعیین می گردد.
حال شاید بپرسید سرانجام یک کالای متروکه چیست؟ یا چه بلایی سر کالای متروکه می آید؟ و سوالاتی از این دست که در پاسخ به این دسته از سوالات باید بگوییم که یک کالای وارداتی پس از گذشت زمان مجاز ورودش به گمرک در لیست کالاهای متروکه قرار گرفته و به سرعت تاریخ متروکه شدن آن در قبض انبار ثبت می شود؛ اما توجه کنید که گمرک با توجه به قوانین از پیش تعیین شده ای یک تاریخ را تحت عنوان تاریخ فروش کنار تاریخ متروکه شدن کالا ثبت می نماید و این یعنی سرانجام کالای متروکه به فروش آن توسط اداره گمرک ختم می شود.
بنابراین باید گفت که کالای متروکه پس از گذشت یک زمان معین که متعاقبا توسط اداره گمرک تشخیص داده شده و به صاحبین کالا اعلام می شود، به یکی از سه روش حراج، مزایده کتبی و خرده فروشی به فروش می رسد. چگونگی انتخاب شیوه ی فروش کالای متروکه نیز توسط اداره گمرک مشخص می شود؛ اما توجه داشته باشید که در هر روش تمام هزینه های دریافتی از فروش به اداره گمرک تعلق نمی گیرد بلکه در هر سه روش اداره گمرک پس از فروش کالای متروکه، هزینه های خود را در خصوص هزینه های نگهداری کالا، فروش آن، حق بیمه، حمل و نقل و … کسر نموده و در پایان مبلغ باقی مانده از فروش را به صاحب کالا پرداخت می کند.
لازم به ذکر است که صاحب کالا دو سال فرصت دارد تا اسناد و مدارک مورد نیاز برای اثبات مالکیت کالا را به اداره گمرک تحویل داده و مبلغ باقی مانده از فروش کالای متروکه شده اش را از اداره گمرک باز پس گیرد.
